Wonen en Ruimte

Gerrie Elfrink Alex Mink Martijn Leisink

Arnhem wil haar positie als aantrekkelijke woonstad, onderscheidend in de regio, versterken. Daartoe zijn in 2015 de Arnhemse woonprincipes 2016-2025 vastgesteld. Voor het concreet realiseren van honderden nieuwe woningen in Arnhem zijn gronden verkocht en zijn woningbouwcorporaties en particuliere ontwikkelaars begeleid bij de planvorming en het verkrijgen van vergunningen bij de ODRA. Er is samen met Provincie en Rijk in 2015 fors geïnvesteerd in het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit van de stad, onder meer in Stadsblokken en Meinerswijk. Hoogtepunt van 2015 was de opening van het prachtige station Arnhem Centraal en de vernieuwing van het stationsgebied.

Realisatie

Beoogd resultaat

Wonen

  • totstandkoming nieuwe woonvisie; actualisatie uitvoeringsagenda met de woningbouwcorporaties en nieuwe huisvestingsverordening;
  • gevolgen decentralisaties in de zorg (langer zelfstandig wonen) op wonen (levensloopbestendig).

Ruimtelijke ontwikkeling en beheer

  • vanuit de Structuurvisie Arnhem 2020 spelen de eigen Arnhemse kwaliteiten een belangrijke rol voor beheer en ontwikkeling van de Arnhemse ruimte. Bij stadsontwikkeling wordt niet meer gewerkt op bais een einddoel maar op basis van een koers. Hiermee wordt ruimte geboden voor spontaniteit, creativiteit en ondernemerschap, bijv. bij de ontwikkeling in de zuidelijke binnenstad;
  • bestemmingsplannen actualiseren, onder andere op basis van een koers met robuuste en heldere kaders;
  • het opheffen van de Arnhemse commissie voor ruimtelijke kwaliteit (voorheen welstandscommissie) om de regeldruk te beperken.

Grondexploitatieprojecten

  • situationeel grondbeleid: maatwerk per locatie;
  • in het kader van het coalitieakkoord worden de beleidskaders inrichting openbare ruimte herijkt. Dit heeft mogelijk financiële consequenties voor de grondexploitaties van projecten.

Niet-grondexploitatieprojecten

  • begeleiding van projecten van derden vanuit de publiekrechtelijke rol;
  • begeleiding van diverse investeringsprojecten, gefinancierd door subsidies, bijdragen derden en gemeentelijke middelen.

Bezuinigingsopdracht
In het coalitieakkoord is opgenomen om binnen het programma Wonen en Ruimte ieder jaar taakstellend
€ 250.000 structureel te bezuinigen.

Resultaten 2015

In 2015 was het goed merkbaar dat de economie weer aantrekt. Grondeigenaren die een aantal jaren op economisch herstel hebben gewacht, benaderen de gemeente met de vraag welke ontwikkelingen denkbaar zijn op hun eigendommen. Daarnaast zijn investeerders en ontwikkelaars op zoek naar terreinen en vastgoed om hun portefeuille voor de komende jaren te vullen.

Grond is verkocht voor het realiseren van circa 420 woningen. Daarnaast zijn er circa 143 betaalde planontwikkelings-overeenkomsten getekend.

Een fors programma is commercieel verkocht: winkelcentrum Schuytgraaf, verkoop Rijnhal, winkels Bartok. De verkoop van gronden voor kantoren en bedrijven blijft achter bij de prognose.

Het uit de markt nemen van het beoogde bedrijventerrein Koningspley Noord drukt een groot stempel op het jaarresultaat van 2015 op grondexploitaties. Dit leidt tot een negatief jaarresultaat van ca € 10 miljoen. Tevens zijn de panden en gronden binnen het strategisch grondbezit onder de loep genomen. Dit heeft ertoe geleid dat enkele panden naar taxatiewaarde zijn afgewaardeerd.

Onbetwist hoogtepunt van 2015 was de opening van het nieuwe station Arnhem Centraal, het grootste station van oost Nederland, dat qua architectuur én met zijn gebruiksvriendelijkheid hoge ogen gooit. De nieuwe stationshal vormt de kroon op de vernieuwing van het stationsgebied, die ook de bouw van kantoren, winkels, fietsenstallingen, een nieuwe mega-bioscoop, de Zypse Poort en het Willemsplein en Willemstunnel omvat. Voor de bouw van het station werkten verschillende partijen de afgelopen jaren intensief samen: ProRail, NS, het Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Gemeente Arnhem, architectenbureau UNStudio en bouwcombinatie Ballast Nedam – BAM.

Hieronder een aantal resultaten uitgelicht op het gebied van ruimtelijk beleid, bestemmingsplannen en vergunningen:

  • op 14 december 2015 heeft de raad de Arnhemse woonprincipes 2016-2025 vastgesteld;
  • in de loop van 2015 is de Stadsregio Arnhem Nijmegen afgebouwd en is de nieuwe huisvestingsverordening door de gemeenten Arnhem en Nijmegen voorbereid. De raad van Arnhem heeft de Huisvestingsverordening op 2 november 2015 vastgesteld;
  • in 2015 heeft de gemeente provinciale subsidie aangevraagd en ontvangen voor het procesplan Langer zelfstandig wonen om met partijen te inventariseren welke (woon)opgaven er zijn om mensen langer zelfstandig te laten wonen wegens de veranderingen in de intramurale zorg;
  • eind 2015 is met de woningcorporaties afgesproken om de prestatieafspraken die eind 2015 afliepen nog een jaar voort te zetten in afwachting van de totstandkoming van de nieuwe prestatieafspraken in 2016;
  • Arnhem is grotendeels belegd met actuele bestemmingsplannen. Voor een relatief gering aantal gebieden is dit nog niet het geval;
  • de gemeente is in 2015 gestart met de oriëntatie op de gevolgen van de nieuwe Omgevingswet die in 2018 van kracht moet worden;
  • Door een wetswijziging eind 2014 is het aantal bouwwerken dat van vergunningplicht is vrijgesteld, toegenomen. Ook is de zogenaamde ‘kruimelgevallen-regeling’ uitgebreid, waardoor meer activiteiten onder dit relatief lichte regime gaan vallen. Transformatie van bestaande gebouwen vallen nu hieronder;
  • in 2015 is de Arnhemse commissie voor ruimtelijke kwaliteit (welstandscommissie) opgeheven. Bij de vaststelling van het MJPB 2015 is het budget voor de commissie voor ruimtelijke kwaliteit al uit de meerjarenbegroting geschrapt;
  • in 2015 zijn interventies uitgevoerd worden om het tekort op de WABO-leges terug te dringen. Per 2016 zijn de kosten teruggebracht. Omdat in 2015 de opbrengsten uit WABO-leges sterk waren gestegen door de aantrekkende economie, was er per saldo geen sprake meer van een tekort. De bezuinigingstaakstelling is daarmee structureel opgelost in de MJPB 2016-2019.

Inhoudelijke informatie over de resultaten van de producten in het reguliere programma Wonen en ruimte is te vinden op de websitejaarverslag.arnhem.nl.

Is de bezuinigingsopdracht voor 2015 behaald?

De bezuinigingstaakstelling voor 2015 ad € 250.000 is gehaald.

Ontwikkelingen in 2015

Welke ontwikkelingen zijn van invloed geweest op het jaarresultaat?

  • het uit de markt nemen van het beoogde bedrijventerrein Koningspley Noord; dit leidt tot een negatief jaarresultaat van circa € 10 miljoen op grondexploitaties;
  • afwaardering taxatiewaarde enkele panden in het strategisch grondbezit.

Door het herstel van de economie:

  • is er in 2015 sprake van een inhaaleffect bij het begeleiden van plannen van woningbouwcorporaties en particuliere ontwikkelaars. Na 2016 zal de vraag naar begeleiding van stadsontwikkelingsprojecten naar verwachting stabiliseren;
  • zijn in 2015  de opbrengsten uit de WABO-leges sterk gestegen. Dit is van invloed geweest op het jaarresultaat, omdat er hierdoor per saldo geen sprake meer was van een tekort bij de ODRA. De extra legesopbrengsten zijn structureel meegenomen in de MJPB 2016-2019.

Financiën

Regulier Programma 8. Wonen en ruimte

Rekening

Begroot 2015

Rekening

Afwijking

V / N

2014

Geamendeerd

Definitief

2015

Bedragen x € 1.000

Middelen

Lasten totaal

61.804

52.056

90.137

86.840

3.297

V

Baten totaal

57.609

58.475

81.113

73.717

-7.396

N

Mutaties reserves:

Toevoegingen aan reserves

3.372

560

2.700

2.503

197

V

Onttrekkingen aan reserves

2.992

8.051

10.343

10.098

-245

N

Resultaat

-4.575

13.910

-1.381

-5.528

-4.147

N

Verklaring van de afwijkingen Begroot definitief t.o.v. Rekening 2015

Afwijking totaal saldo van baten en lasten

Afwijking

V / N

Bedragen x € 1.000

Lasten

- Jaarresultaat Grondexploitatie (zie paragraaf Grondbeleid)

-16.731

N

- Jaarresultaat Erfpachten (onderdeel van Grondexploitatie)

-183

N

- Mutatie onderhanden werk GREX: verschuiving in de tijd doorlopende projecten (zie baten)

13.250

V

- Mutatie onderhanden werk Niet-Grex: verschuiving in de tijd van de projecten (zie baten)

9.068

V

- Niet gerealiseerde taakstelling ODRA

-1.330

N

- Niet ingevulde taakstelling formatie

-479

N

- Niet gerealiseerde taakstelling rendabele uren erfpacht

-131

N

- Diversen

-167

N

Baten

- Mutatie onderhanden werk: verschuiving in de tijd van doorlopende projecten (zie lasten)

-13.233

N

- Mutatie onderhanden werk Niet- GREX: verschuiving in de tijd van de projecten (zie lasten)

-3.218

N

- Jaarresultaat Grondexploitatie (zie paragraaf Grondbeleid)

6.593

V

- Jaarresultaat Erfpachten (onderdeel van Grondexploitatie)

489

V

- Opbrengst bouwleges

1.613

V

- Diversen

360

V

Afwijking totaal saldo van baten en lasten

-4.099

N

Toelichting resultaatbestemmingen

Mutaties reserves

Rekening
2015

Afwijking

V / N

Toevoegingen

Algemene reserve: Resultaat afgesloten projecten (Rb. 29.06.2015)

3

0

Algemene reserve: Vrijval BR wonen boven winkels (Rb. 29.06.2015 en Rb. 13.07.2015)

743

0

Algemene reserve: vrijval deel BR Herstructurering (Rb. 14.12.2015)

1.000

0

BR Grondexploitatie: resultaat Grex (Rb 19.12.2005)

0

19

V

BR Risico en beheer Arnhem Centraal: dotatie niet besteed budget (Rb. 29.09.2014)

433

67

V

BR Starters- en duurzaamheidsleningen: bijdrage projectontwikkelaars (Rb 29.09.2014)

-29

109

V

BR Taakmutaties gemeentefonds: woonschepen (Rb. 14.12.2015)

293

2

V

BR Volkshuisvesting: voordeel op rente financiering Starterslening (rb26.06.2012)

60

0

Onttrekkingen

BR Grondexploitatie: resultaat Grex (Rb 19.12.2005)

1.151

1.151

V

BR Zuidelijke binnenstad: Vrijval niet benodigd budget

4.810

4.810

V

BR Herstructureringsgebieden: vrijval (Rb. 14.12.2015)

1.250

0

BR Niet gesprongen explosieven (Rb. 03.11.2014 MJPB 2015-2018)

1.000

0

BR Risico en beheer Arnhem Centraal: afsluiten project (Rb. 03.11.2014 MJPB 2015-2018)

0

-5.900

N

BR Starters- en duurzaamheidsleningen: kosten Startersleningen (Rb.26.06.2012)

280

-169

N

BR Stimulering Woningbouw: Stim.maatr. bestrijding crisis vastgoedmarkt (Rb. 19.10.2009)

516

-59

N

BR Taakmutaties gemeentefonds: woonschepen (Rb. 14.12.2015)

421

0

BR Volkshuisvesting: correctie jaarverslag 2014 (JV 2015)

-74

-74

N

BR Volkshuisvesting: kosten WOS (Rb. 14.12.2015)

1

-4

N

BR wonen boven winkels: vrijval (Rb. 29.06.2015)

743

0

Totaal mutaties reserves

7.595

-48

N

Majeure begrotingsafwijkingen zowel in positieve als in negatieve zin worden nader toegelicht in het Financieel resultaat, onderdeel Analyse resultaat 2015.