Analyse resultaat 2015

In 2015 is een nadelig totaal van saldo van baten en lasten gerealiseerd van € 21.073.000. Vervolgens zijn de mutaties verwerkt die via de reserves zijn bestemd. Uiteindelijk resteert een nadelig gerealiseerd resultaat van € 17.398.000 dat zal worden verrekend met de Algemene Reserve.

De verklaring van het nadelig gerealiseerd resultaat is hieronder opgenomen. Hierna volgt per afwijking – van groot naar klein –  een korte toelichting. Van het nadelig resultaat van € 17,4 miljoen is € 8,8 miljoen als incidenteel nadeel aangemerkt en € 8,6 miljoen als structureel nadeel. Voor de incidentele en structurele mutaties in de bestemmingsreserves die hiervan onderdeel uitmaken, wordt verwezen naar de verloopoverzichten van de bestemmingsreserves in de jaarrekening.

Toelichting op de voor- en nadelen

Toelichting voordeel: R.09 Financiering - € 6.127.000

Dit voordeel bestaat uit twee delen. Allereerst is het dit jaar niet nodig is om de rentebuffer van € 5.878.000 aan te wenden. Daarnaast is de stand van de rente in 2015 extreem laag geweest door renteverlagingen van de Europese Centrale Bank (ECB). Dat heeft voordelen gehad op de kortlopende financiering van de gemeente van € 585.000, maar tegelijk is de winst van de BNG (en dus het dividend) als gevolg van de lage rente gedaald met een nadeel van € 288.000 tot gevolg.

Toelichting voordeel: R.08 Vrijval reservering Zuidelijke binnenstad - € 4.810.000

Bij het opmaken van de Jaarrekening 2015 is geconstateerd dat er dubbel begroot is bij de projecten in de zuidelijke binnenstad. Er is in totaal € 7,5 miljoen op twee plekken in de begroting als kostenpost terecht gekomen. Ondanks controles binnen het project, binnen het grondbedrijf en financial control is dit niet eerder in beeld geweest.
De kostenpost van € 7,5 miljoen is nu uit de grondexploitatie gehaald en alleen nog als begroting in de investeringsraming Zuidelijke Binnenstad opgenomen. Daarmee is ook € 7,5 miljoen als bijdrage uit de grondexploitatie gehaald, omdat die immers niet meer nodig is.
De Bestemmingsreserve Zuidelijke binnenstad (toevallig ook € 7,5 miljoen  groot) is daarmee niet langer gebonden aan de grondexploitatie en ligt voor hoe deze te besteden.
In de grondexploitatie zijn nu de extra investeringen opgenomen die in de door het college vastgestelde projectbeschrijving Zuidelijke Binnenstad reeds waren benoemd in afwachting van financiele dekking. Ook is een verwachte bijdrage opgenomen van € 2,7 miljoen van externe partijen.
Voorgesteld wordt de BR Zuidelijke binnenstad voor € 2,7 miljoen te bestemmen voor projecten (zuidelijke) binnenstad, maar in eerste instantie beschikbaar te houden voor het geval deze externe bijdrage niet beschikbaar komt.
Het overige bedrag (4,8 miljoen) valt vrij naar de algemene middelen

Toelichting voordeel: R.06 WMO zorg en ondersteuning - € 1.464.000

De rijkskorting op de Hulp bij huishouding (32%) wordt  binnen het beleidsveld opgevangen doordat  de trend van een lagere realisatie  dan begroot zich ook in 2015 voorzet. De lagere kosten hebben daarnaast betrekking op alle W(oon) R(olstoel)V(ervoer) voorzieningen, o.a door de in 2012 ingezette  "kanteling"  en het uitblijven van een verwachte kostenstijging  door de extramuralisering van de ZZP 1 en 2 binnen de (toen nog) AWBZ. Daarnaast  is vacatureruimte in 2015 niet ingevuld en zijn  uitvoeringsbudgetten niet meer ingezet in verband met de overgang van taken naar de wijkteams.

Toelichting voordeel: R.09 Onvoorzien en strikt onvermijdbaar - € 1.039.000

Jaarlijks is in de begroting een budget opgenomen voor onvoorzien en strikt onvermijdbaar. In 2015 is hierop geen beroep gedaan.

Toelichting voordeel: P.07 Participatiebudget - € 972.000

In het Bestedingsplan Participatiebudget is uitgegaan dat een deel van de middelen zou worden ingezet om uitkeringsgerechtigden met een relatief lagere loonwaarde te plaatsen op vacatures. Inkoop van reintegratiediensten (bijvoorbeeld jobcoaching) en Individuele Plaatsingssubsidie zouden daarbij op grote schaal nodig zijn. Het blijkt echter dat met name uitkeringsgerechtigden geplaatst worden op vacatures waar de inzet van deze instrumenten niet nodig is. Ook het volume aan werkgelegenheidsprojecten is lager uitgevallen dan in het Bestedingsplan is geraamd.

Toelichting voordeel: R.01 Resultaat 2014 VGGM - € 803.000

Dit is incidenteel en betreft het aandeel van de gemeente Arnhem in het jaarrekeningresultaat 2014 van VGGM. Uit dit voordeel is € 30.000 ingezet als bijdrage Bridge 2 Liberation en € 24.000 voor diverse kleine posten.

Toelichting voordeel: P.07 Budgetten jeugd en educatie (oude recht)  - € 784.000

Het voordeel op het budget educatie (€ 227.000) is opgebouwd uit de afrekening subsidies voorgaande jaren en betreft voor het overige kleinere voordelen binnen diverse beleidsterreinen. Het voordeel op de budgetten Jeugd (€ 557.000) bestaat uit een combinatie van lagere subsidieverleningen dan begroot, afrekeningen uit voorgaande jaren en de optelling van diverse kleinere voordelen binnen de baten & lasten.

Toelichting voordeel: R.06 Minder kosten Minder Opvang Beter Leven - € 696.000

Door diverse kleine voordelen bij 'Minder Opvang, Beter Leven' kan - zoals ook gemeld in Turap-2 - een bedrag van € 264.000 vrijvallen ten gunste van de algemene reserve. In het kader van de MJPB 2016-2019 is reeds besloten dit bedrag met ingang van 2016 als structureel voordeel ten gunste te brengen van de algemene middelen.
Het overige voordeel op het budget Maatschappelijke opvang is incidenteel van aard, en wordt met ingang van 2016 ingezet te behoeve van de optimalisering van diverse voorzieningen in de Maatschappelijke opvang, waaronder zomeropvang, bemoeizorg en voortzetting RUPS/Next step.
De gemeente Arnhem fungeert voor de maatschappelijke opvang als centrumgemeente voor de regio.

Toelichting voordeel: P.07 Participatiebudget meeneemregel- € 688.000

In 2015 is een voordeel ontstaan door het vervallen van een terugbetalingsverplichting tot en met 2014 in het kader van de meeneemregeling op het Participatiebudget. Vanaf 2015 komt het budget via het Sociaal Deelfonds en is de meeneemregeling niet meer van toepassing.

Toelichting voordeel: R.00 Wachtgeld college - € 319.000

Er is een voordeel op de wachtgelduitkeringen van B&W doordat een aantal wethouders in functie gebleven is.

Toelichting voordeel: R.08 Leges WABO - € 283.000

In 2015 is er sprake van een groot voordeel op bouwleges WABO. Deze legesopbrengsten zijn uiteindelijk € 1.613.000 hoger dan begroot. Hier tegenover staat een niet-gerealiseerde taakstelling ODRA van € 1.330.000, waardoor er per saldo een voordeel is van € 283.000. De hogere legesopbrengsten zijn voornamelijk te danken aan de oplevering van grote projecten. Het voordeel zal worden gedoteerd aan de Algemene Reserve.

Toelichting voordeel: R.09 Niet benodigd budget schade uitkeringen - € 226.000

Dit voordeel is ontstaan door afroming van het budget schade uitkeringen. Voor eventuele lasten van de schade uitkeringen is een risico in het weerstandsvermogen opgenomen. De onderbesteding van dit budget is vanaf 2016 structureel ingezet ter dekking van de begroting 2016 en verder.

Toelichting nadeel: R.08 Resultaat Grex - € 8.681.000

Het resultaat op de Grondexploitatie in 2015 is € 9.832.000 nadelig. Dit bedrag kan worden onderverdeeld in de volgende onderdelen:
a. Afwaardering Kleefse Waard                      -/- €  9.940.000 N
b. Afwaardering en kosten tijdelijk beheer Strategische posities en NIEGG's      -/- €  1.052.000 N
c. Resultaat afgesloten projecten                         €     402.000 V
d. Bijstelling voorziening voor vastgestelde grondexploitaties op basis herziening          €     230.000 V
e. Resultaat erfpacht                            €     306.000 V
g. overige                               €     222.000 V
Totaal resultaat                           -/- €  9.832.000 N

Dit nadelig resultaat wordt voor € 1.151.000 gedekt uit de bestemmingsreserve Grondexploitatie (volledige saldo), zodat een nadeel van € 8.681.000 resteert dat ten laste komt van de Algemene Reserve. Door de afwaardering van het project Kleefse Waard ontstaat een positief effect op het benodigde weerstandsvermogen. Dit daalt substantieel omdat het volume en risico van dit project vervallen en niet meer meetellen in de berekening van dat weerstandsvermogen. Voor een verdere toelichting op het resultaat van de grondexploitatie en het benodigde weerstandsvermogen voor de projecten, wordt verwezen naar de paragraaf Grondbeleid.

Toelichting nadeel: R.06 Effecten herverdeling BUIG-budget - € 7.958.000

Het nadelige resultaat op de regelingen BUIG voor 2015 bedraagt ruim € 12 miljoen. Met verrekening van het vangnet dat voor 2015 uitkomt op € 4.040.000, komt het resultaat op de BUIG-regelingen uit op € 7.958.000.

De eigen risico-drempel van het tijdelijk vangnet, is voor zowel 2015 als 2016, verlaagd naar 5%, met behoud van een getrapte vergoeding, waarbij tekorten tot en met 10% voor de helft worden vergoed en tekorten daarboven volledig.
Het negatieve resultaat is grotendeels het gevolg van de werking van het nieuwe Verdeelmodel dat voor Arnhem zeer nadelig uitpakt.

Toelichting nadeel: R.06 Presikhaaf bedrijven - € 4.293.000

Het totale resultaat Presikhaaf Bedrijven komt voor 2015 uit op €  14.627.000. In dit bedrag zijn o.a. de frictiekostenverkoop Schoolmeubelen (mei 2015) verwerkt. De frictiekosten (incl. jaarresultaat Schoolmeubelen) bedroegen € 4,2 miljoen.

Dit bedrag van €  14.627.000 wordt verrekend met de deelnemende gemeenten. Van dit tekort komt conform de gemeentelijke aandelen een percentage van 52,29% ten laste van de gemeente Arnhem, een bedrag derhalve van € 7.649.000
In de begroting van de gemeente Arnhem is rekening gehouden met een tekort van € 3.671.000 hetgeen betekent dat er voor 2015 sprake is van een nadeel € 3.977.000.
Met een bedrag van € 316.000 als nabetaling voor de GR-bijdrage en de doorbetaling van de bonus begeleid werken, komt het totale nadeel uit op een bedrag van € 4.293.000.
De vergoeding van het Rijk voor de twee laatstgenoemde onderdelen wordt verantwoord binnen het Sociale Domein (Participatiebudget).

Toelichting nadeel: R.06 Niet in te vullen taakstelling op de WWB - € 3.250.000

In de MJPB 2015-2018 is geconstateerd dat de invulling van de financiële taakstelling niet realistisch is. De taakstelling is dan ook komen te vervallen, echter is dit in de begroting 2015 nog niet als zodanig verwerkt. In de MJPB 2015-2018 is aangegeven dat wij de taakstelling mede in het licht van het nieuwe verdeelmodel BUIG opnieuw zou worden beoordeeld. In de MJPB 2016-2019 is deze financiële taakstelling komen te vervallen. Vanaf 2016 worden deze kosten opgenomen in de begroting.

Toelichting nadeel: R.06/R.09 Dekking formatie voorheen uit programmageld/externe bron - € 1.570.000

In de begroting is voor R.06 en R.09 formatie opgenomen die vóór de reorganisatie werd gefinancierd uit programmabudgetten en externe financieringsbronnen, maar waarvoor de budgetten in de huidige begroting in feite niet meer toereikend zijn. Deze uren/formatie zijn in het verleden uit budgetten van de diensten gefinancierd. Echter als gevolg van de reorganisatie is er geen directe relatie meer te leggen tussen deze historische budgetten en de huidige taken en formatie. Vanaf 2016 zijn deze kosten opgenomen in de begroting.

Toelichting nadeel: R.09 Algemene uitkering - € 1.427.000

De begroting voor het gemeentefonds in 2015 is gebaseerd op de meicirculaire uit 2014. De uiteindelijke hoogte van het gemeentefonds komt tot stand als gevolg van de werkelijke rijksuitgaven (trap-op-trap-af). De circulaires in 2015 (mei, september en december) geven de hoogte van het gemeentefonds over 2015 aan. De integratie-uitkering Sociaal domein (onderdeel van het gemeentefonds) is in de meicirculaire 2015 fors verlaagd
(Beschermd Wonen). Deze verlaging van in totaal bijna € 7 miljoen is reeds in mindering gebracht op het beleidsveld en dus al in de begroting verwerkt.

In de meicirculaire 2015 is gebleken dat het rijk over het jaar 2014 fors minder heeft uitgegeven. Als gevolg van de trap-op-trap-af systematiek daalt daarmee de uitkering uit het gemeentefonds over 2014. Dit wordt in het accres 2015 verrekend. Deels was hiermee rekening gehouden in de begroting, maar de definitieve afrekening over 2014 is twee keer zo hoog uitgevallen. Het betreft een nadeel van € 1,2 miljoen. Daarnaast is ook het accres over het jaar 2015 zelf ten opzichte van de meicirculaire 2014 gedaald, maar zijn ook maatstaven geactualiseerd. In totaal komt de afwijking op het accres 2015 en de verdeelmaatstaven uit op € 2.421.000 negatief.

Daarnaast zijn gedurende 2015 afrekeningen over voorgaande jaren ontvangen voor in totaal ruim € 9 ton positief. Dit wordt veroorzaakt doordat maatstaven pas in 2015 definitief zijn vastgesteld.

Er ontstaat een positief resultaat van € 106.000 doordat er vanuit het beleidsveld geen beroep gedaan is op de gereserveerde middelen Gezond in de stad.

Tot slot is in de decembercirculaire 2015 een tweetal budgetten toegevoegd (€ 932.000), die worden gereserveerd; namelijk middelen ten behoeve van de herstructurering WSW-sector en aanvullende middelen voor faciliteiten opvangcentra. Deze middelen worden in 2016 besteed.

Toelichting nadeel: R.09 Bezuiniging bedrijfsvoering - € 1.300.000

De taakstelling bedrijfsvoering is dit jaar niet gehaald als gevolg van de kosten inhuur, die in mindering is gebracht op de vacatureruimte. In de begroting 2016 is deze taakstelling ingevuld voor € 584.000.

Toelichting nadeel: R.09 Niet realiseren verkooptaakstelling vastgoed - € 1.276.000

Voor 2015 was een taakstelling geraamd van € 1.475.000 voor te realiseren opbrengsten uit te verkopen panden. Dit zou met name bereikt worden door de verkoop van de Boulevard Heuvelink 48. Echter, door de aanwezigheid van grote hoeveelheden asbest is de planning van de sloop noodzakelijkerwijs naar achteren geschoven waardoor ook het in de verkoop zetten uitgesteld is. Overigens wordt de potentiële boekwinst bij dit pand verminderd door de hoge sloopkosten als gevolg van de grote hoeveelheden asbest welke zijn aangetroffen.
In 2015 is slechts 1 ander pand verkocht. Samen met een stuk overrealisatie van de taakstelling in 2014, bedraagt de opbrengst in 2015 € 199.000, zodat een nadeel resteert van € 1.276.000. Er komen binnenkort nog andere panden in de verkoop. In de begroting 2016 staat een nieuwe taakstelling van € 1 miljoen opgenomen. In zijn algemeenheid kunnen de taakstellingen moeilijk worden gerealiseerd in verband met de hoge boekwaarden op het vastgoed.

Toelichting nadeel: R.09 Resultaat lokale heffingen - € 1.273.000

Het nadelig resultaat bij belastingen wordt veroorzaakt door de volgende onderdelen.

Het financiële effect dat een gevolg is van waardemutaties WOZ bedraagt netto ca € 700.000 nadelig. Dit effect, veroorzaakt door de afwikkeling van bezwaren tegen de taxatiewaarde, is inclusief de waardedaling en de doorwerking van een uitspraak van de Hoge Raad t.a.v. de woondelenvrijstelling uit 2014. Het nadeel als gevolg van leegstand bedraagt € 300.000.

Oninbaarheid en verhogen voorziening dubieuze debiteuren.
De regie op de openstaande vorderingen is strakker georganiseerd. Oude en opmerkelijke posten zijn met voorrang afgewikkeld, waarbij ook de inzet van de deurwaarder nadrukkelijker is bewaakt. Het effect is een afname van oude vorderingen, maar ook meer afboekingen/oninbaarheid van vorderingen. Dit veroorzaakt een nadeel van per saldo
€ 273.000.

Toelichting nadeel: Div. CAO eenmalige uitkering 0,74% - € 1.171.000

Er is een extra last ontstaan door een eenmalige uitkering van 0,74% door de CAO afspraken in oktober.

Toelichting nadeel: R.09 Niet gerealiseerde bezuiniging inkoop - € 1.109.000

Vanaf 2015 dient € 1,3 miljoen inkooptaakstelling gerealiseerd te worden. Er is gebleken dat in 2015 op een aantal posten, versnipperd in de begroting, inkoopvoordelen zijn behaald. Het blijkt in de praktijk lastig te zijn om deze goed in beeld te houden en te koppelen aan de taakstelling. Daarom zal vanaf 2016 voor een andere handelswijze worden gekozen waarbij de taakstelling op de verschillende budgetten in de begroting wordt verwerkt. Met de expertise en inzet van inkoop en aanbesteding wordt vervolgens geïnvesteerd om de taakstelling ook te realiseren.

Voor 2015 wordt een deel kan het tekort incidenteel gecompenseerd door onder andere de inzet van het inkoopteam ten laste van het sociaal domein (€ 100.000). Daarnaast is een deel van de vacatures voor inkoop en aanbesteden niet ingevuld en wordt ingezet voor het behalen van deze taakstelling  (€ 200.000).

Toelichting nadeel: R.00 Wethouders pensioen ivm verlaging rekenrente - € 631.000

Ten behoeve van de verplichtingen tot uitbetaling van de pensioenvoorzieningen voor wethouders heeft Arnhem een pensioenvoorziening op de balans. Deze voorziening wordt bepaald aan de hand van actuariele berekeningen. Per 31 december 2015 is de noodzakelijke voorziening verhoogd met €  831.000, waarvan € 508.000 vanwege een herberekening van pensioenrechten van gewezen bestuurders, €  200.000 het vorige college en €100.000 vanwege stijging van pensioenrechten van zittende bestuurders. Ten opzichte van de begroting is dit € 631.000 meer.

Toelichting nadeel: R.06 Sociale Bank Centraal Gelderland kredieten - € 603.000

Begin 2015 is het rentebeleid aangepast en daarbij was de verwachting dat de omzet (in met name de regio) zou toenemen. De effecten van het nieuwe rentebeleid zijn echter nog niet zichtbaar in het resultaat van 2015. Dit komt onder meer omdat het aantal kredietaanvragen is gedaald en er meer aanvragen zijn afgewezen vanwege onvoldoende draagkracht. Hierdoor is de verwachte omzetstijging niet gerealiseerd.
Als gevolg van opgelopen achterstanden van debiteuren is de voorziening dubieuze debiteuren noodzakelijkerwijs verhoogd. Het nadelig resultaat bedraagt € 603.000.

Toelichting nadeel: R.05 Herstelplan Kunstbedrijf Arnhem - € 542.000

In 2014 is een voorziening frictie van € 900.000 gevormd om de kosten van reorganisatie als gevolg van het Herstelplan Kunstbedrijf op te vangen. Bij de besluitvorming in de gemeenteraad (april 2015) is besloten de invoeringsdatum van het herstelplan Kunstbedrijf Arnhem te verschuiven van 1 juli 2015 naar 1 januari 2016.

Er zijn meerkosten (ca. € 437.000) veroorzaakt door de afkoop van medewerkers als gevolg van beëindiging van het detacheringscontract met het Kunstbedrijf Arnhem en door de noodzaak tot ophogen van de voorziening omdat minder medewerkers dan oorspronkelijk geraamd hebben gekozen voor vrijwillige beëindiging van het gemeentelijke dienstverband.

Daarnaast is er sprake van een tekort op de loonkosten (ca.€ 105.000), omdat in het verleden specifieke afspraken gemaakt zijn over de verdeling van loonkosten tussen gemeente en kunstbedrijf met betrekking tot bijzondere omstandigheden zoals ziekte bij een viertal werknemers.

Toelichting nadeel: R.08 Ontbreken opbrengsten volledige financiering formatie grex - € 479.000

Op basis van de begroting is er een tekort van € 479.000 als gevolg van het ontbreken van opbrengsten om de volledige (voormalige) formatie binnen de grondexploitatie te financieren. De te realiseren rendabele uren zijn nog gebaseerd op de formatie van voor de reorganisatie in 2013, dus zonder rekening te houden met de verlaging van de formatie voor de grex.

Toelichting nadeel: R.06 Schuldhulpverlening plaatsing extern - € 356.000

De vertraging in de besluitvorming en de uiteindelijke totstandkoming van het extern plaatsen van schulddienstverlening heeft tot een nadelig resultaat geleid van € 356.000.

Toelichting nadeel: R.06 Bijstandbesluit Zelfstandigen - € 298.000

Bij de BBZ worden baten en lasten grotendeels verrekend met het Rijk. Het Rijk is hierbij
overgegaan van het kasstelsel naar het baten en lasten stelsel. Daardoor hoeft er over nieuw ontstane vorderingen niet meer afgerekend te worden met het Rijk en daalt de terugbetalingsverplichting (€ 484.000 voordeel). Daar tegenover staat dat Arnhem meer risico loopt over deze nieuwe vorderingen en dat de voorziening dubieuze debiteuren derhalve moest worden opgehoogd (€ 385.000 nadeel).

Toelichting nadeel: R.00 Niet gerealiseerde bezuiniging bijdrage stadsregio - € 228.000

In het verleden is er 2x een bezuiniging ingeboekt op de begrootte bijdrage aan de Stadsregio. Deze bezuinigingen konden echter niet gerealiseerd worden, omdat hierover geen consensus bereikt kon worden met de andere deelnemers van de Stadsregio.

Vervolgens was er sprake van dat in 2015 slechts de helft van de gemeenschappelijke bijdrage betaald zou hoeven te worden, omdat de Stadsregio op 1 juli opgeheven zou worden. De Stadsregio is na deze geplande opheffingsdatum echter door gegaan "in liquidatie" om enkele lopende dossiers af te handelen, waardoor de volledige bijdrage in rekening is gebracht  en is betaald. Dit leidt tot een tekort van € 228.000.

Toelichting nadeel: R.06 Armoedebeleid - € 181.000

De uitgaven voor armoedebestrijding, bestaand uit ongeveer 15 onderdelen, zijn in dit jaar minder snel gegroeid dan in voorliggende jaren. De overschrijding op het Armoedebeleid heeft met name te maken met de toename van het aantal mensen met schuldenproblematiek die te maken krijgen met bewindvoering. Hiermee stijgen de kosten van bijzondere bijstand voor bewindvoering. Daarnaast is er sprake van een groei in de uitgaven voor o.a.duurzame gebruiksgoederen, rechtsbijstand en kinderopvang. Dit heeft geleid tot een nadeel van 1400k euro op de Bijzondere Bijstand waarbinnen deze onderdelen zijn opgenomen.
Op de onderdelen Collectieve aanvullende zorgverzekering CZG en de regeling tegemoetkoming meerkosten CZG is sprake van een voordeel van ruim € 500.000. Het zijn onderdelen die in het jaar 2015 voor het eerst worden ingevuld. De onbekendheid met de doelgroep en de opstartproblemen met deze regelingen dragen bij tot het voordeel. Voor 2016 wordt een groei van het aantal aanvragen verwacht dat leidt tot een volledig beslag van het budget.
Op het onderdeel Gelrepas is sprake van een voordeel van € 160.000, het onderdeel Individuele Inkomens Toeslag (IIT) komt uit op een voordeel van € 300.000

Het totaalresultaat op het Armoedebeleid komt met nog enkele onderschrijdingen op de overige onderdelen uit op een nadeel van € 181.000