Financiën en bedrijfsvoering

Martijn Leisink Alex Mink

Financiën en bedrijfsvoering faciliteert de andere programma's en gaat in op de gemeentelijke financiële huishouding en de gemeentelijke organisatie. Hierbij gaat het ook om de verantwoording van de baten uit het gemeentefonds en uit de gemeentelijke belastingen. Inzicht wordt gegeven hoe het gemeenschapsgeld wordt ingezet voor bijvoorbeeld leningen, verzekeringen, beleggingen en de niet direct aan de andere programma’s toe te rekenen kosten, zoals personeelskosten, ICT, huisvesting, facilitaire zaken en kapitaallasten.

Realisatie

Beoogd resultaat

In dit programma gaat het meer om financieel-technische zaken die intern gericht zijn. Er zijn geen majeure externe beleidsontwikkelingen beoogd.

Uitgangspunten bij belastingen en heffingen

  • evenwichtige lastenverdeling tussen burgers en ondernemers;
  • evenwichtige lastenverdeling tussen burgers onderling.

Resultaten 2015

Aan de voorkant zijn op dit programma geen majeure externe beleidsontwikkelingen beoogd. De beoogde, veelal meer interne resultaten in dit programma zijn grotendeels behaald. Noemenswaardig zijn vooral de in gebruik name van de nieuwe website om klanten beter en sneller van dienst te zijn. Het project zaakgericht werken ligt op koers. Verder is de Arnhemse open data portal opgeleverd (opendata.arnhem.nl).
Andere beoogde resultaten op het gebied van de financieringsfunctie, het gemeentefonds, de belastingen en verzekeringen zijn gerealiseerd.  

Is de bezuinigingsopdracht voor 2015 behaald?

Op diverse onderdelen binnen de gemeentelijke organisatie en bedrijfsvoering is een taakstelling in de begroting opgenomen. De taakstelling op het gebied van de formatie van ICT (vanuit de reorganisatie 2012) is niet gehaald; daarvoor is een voorziening getroffen. De taakstelling op de bedrijfsvoering (inclusief ICT) is vanaf 2016 in de MJPB 2016-2019 structureel opgelost.

Verder is vanaf 2015 een taakstelling van € 1,3 miljoen op de totale inkoop opgenomen. In 2015 is op een aantal soorten inkoop, versnipperd in de begroting, een voordeel behaald. Daarnaast wordt een deel van deze taakstelling incidenteel ingevuld door inzet van het verkoopteam ten laste van het sociaal domein en het niet invullen van vacatures bij inkoop & aanbesteding. Vanaf 2016 wordt gekozen om de inkooptaakstelling op voorhand op verschillende inkoopbudgetten in de begroting te verwerken.

Tot slot is de taakstelling op het gebied van de huisvesting (€ 400.000) niet gerealiseerd.

Voor meer inhoudelijke informatie over begrotingsafwijkingen in de diverse producten van R9 wordt verwezen naar het Financieel resultaat, onderdeel Analyse resultaat 2015.

Ontwikkelingen in 2015

Welke ontwikkelingen zijn van invloed geweest op het jaarresultaat?

Financiering
De geld- en kapitaalmarkten zijn in 2015 getypeerd door de historisch gezien extreem lage rentevoeten. Op de geldmarkt (de markt voor leningen met een looptijd korter dan een jaar) is de rente in de loop van 2015 zelfs negatief geworden. In de MJPB 2015 - 2018 zijn deze lage rentestanden al verwerkt door middel van een actualisatie van de begroting in het najaar van 2015. Dit is de reden waarom de financieringsfunctie ondanks de lage rente in het jaarverslag ten opzichte van de begroting slechts een klein voordeel presenteert.

Gemeentefonds
De begroting voor het gemeentefonds 2015 is gebaseerd op de meicirculaire uit 2014. De uiteindelijke hoogte van het gemeentefonds komt tot stand als gevolg van de rijksuitgaven (trap-op-trap-af).  De circulaires in 2015 (mei, september en december) bepalen de definitieve hoogte van het gemeentefonds over 2015. De integratie-uitkering Sociaal domein is in de meicirculaire 2015 fors verlaagd (vooral onderdeel Beschermd Wonen). Deze verlaging van in totaal bijna € 7 miljoen is in mindering gebracht op het beleidsveld en dus al in de begroting verwerkt.

In de meicirculaire 2015 is gebleken dat het rijk over het jaar 2014 fors minder heeft uitgegeven. Als gevolg van de trap-op-trap-af systematiek daalt daarmee de uitkering uit het gemeentefonds over 2014. Dit wordt in 2015 verrekend. Deels was hiermee rekening gehouden in de begroting, maar de definitieve afrekening over 2014 is twee keer zo hoog uitgevallen. Het betreft een nadeel van € 1,2 miljoen.
Daarnaast is ook het accres over het jaar 2015 zelf ten opzichte van de meicirculaire 2014 gedaald en zijn maatstaven geactualiseerd. Op basis van de septembercirculaire 2015 valt de afwijking op de baten weer iets minder negatief uit. Dit komt doordat het accres over 2015 toen weer iets naar boven is bijgesteld. Uit de decembercirculaire 2015 volgt vooral een positief effect op de algemene uitkering als gevolg van de bijstelling van een groot aantal maatstaven. In totaal komt de afwijking op het accres en de verdeelmaatstaven uit op € 2.421.000 negatief.
Daarnaast zijn gedurende 2015 afrekeningen over voorgaande jaren ontvangen voor in totaal ruim € 9 ton positief. En tot slot ontstaat er een positief resultaat van € 106.000 op begrote reservemutaties die zich niet voordoen. In de decembercirculaire is een tweetal budgetten toegevoegd, die juist wel worden gereserveerd; namelijk middelen ten behoeve van de herstructurering WSW-sector en aanvullende middelen voor faciliteiten opvangcentra. Deze middelen worden in 2016 besteed.

De verwachting (op basis van de septembercirculaire 2015) is dat het accres in de komende jaren positiever wordt dan in de afgelopen jaren. Het onderdeel Beschermd Wonen in de IU Sociaal Domein is vanaf 2016 voor Arnhem met € 3,5 miljoen naar boven bijgesteld. Ook de bijstelling van een groot aantal maatstaven op het eind van 2015 heeft een structurele doorwerking in de algemene uitkering.

IGUO en ICT
De voorbereidingen op de vorming van de Intergemeentelijke Uitvoeringsorganisatie (IGUO) en gezamenlijke ICT in het bijzonder, hebben extra capaciteit gekost. Ook zijn er investeringen uitgesteld om desinvesteringen te voorkomen. Hierdoor ontstond er wel een druk op de beheercapaciteit vanwege de veroudering van apparatuur. De bedrijfsvoering is hierdoor niet in gevaar geweest. Ook de projecten Van wijken Weten en het S@men hebben relatief veel capaciteit gekost. Binnen het ICT domein lag het zwaartepunt in 2015 naast de genoemde ontwikkelingen op het wegwerken van eerder opgelopen achterstanden.

Belastingen en heffingen
Het nadelig resultaat bij belastingen wordt veroorzaakt door op de eerste plaats de waardemutaties van de WOZ. Dit effect, veroorzaakt door de afwikkeling van bezwaren tegen de taxatiewaarde, is inclusief de waardedaling en de doorwerking van een uitspraak van de Hoge Raad ten aanzien van de woondelenvrijstelling uit 2014. Het nadeel als gevolg van leegstand bedraagt € 300.000.
De regie op de openstaande vorderingen is strakker georganiseerd. Oude en opmerkelijke posten zijn met voorrang afgewikkeld, waarbij ook de inzet van de deurwaarder nadrukkelijker is bewaakt. Het effect is een afname van oude vorderingen, maar ook meer afboekingen/oninbaarheid van vorderingen. Dit veroorzaakt een nadeel van per saldo
€ 273.000.

Financiën

Regulier Programma 9. Financiering en bedrijfsvoering

Rekening

Begroot 2015

Rekening

Afwijking

V / N

2014

Geamendeerd

Definitief

2015

Bedragen x € 1.000

Middelen

Lasten totaal

92.010

92.769

86.134

88.379

-2.245

N

Baten totaal

328.922

456.944

474.559

478.373

3.814

V

Mutaties reserves:

Toevoegingen aan reserves

6.397

3.225

9.604

10.158

-554

N

Onttrekkingen aan reserves

6.804

1.480

6.082

5.856

-226

N

Resultaat

237.319

362.430

384.903

385.692

789

V

Verklaring van de afwijkingen Begroot definitief t.o.v. Rekening 2015

Afwijking totaal saldo van baten en lasten

Afwijking

V / N

Bedragen x € 1.000

Lasten

- Inhuurkosten

-2.759

N

- Lokale heffingen: OZB crediteringen

-2.468

N

- Lokale heffingen: Rioolrecht crediteringen

-600

N

- Lokale heffingen: Afvalstoffen crediteringen

-189

N

- Lokale heffingen: oninbaarheid en hogere voorziening

-385

N

- Verhoging voorziening inactieven

-290

N

- Niet gerealiseerde taakstelling inkoop

-1.109

N

- Niet gerealiseerde taakstelling bedrijfsvoering

-1.300

N

- Formatie voorheen uit programmageld/externe bron (zie ook R.06)

-613

N

- Niet gerealiseerde taakstelling huisvesting

-400

N

- Accountants- en advieskosten

-312

N

- Opleidingskosten

-250

N

- Indexatie armoede beleid

-175

N

- Onderhoud en licentiekosten ICT

-142

N

- Financiering: buffer rentemanagement

6.051

V

- Financiering: lagere lasten langlopende financiering

-221

N

- Financiering: lagere lasten kortlopende financiering

585

V

- Onvoorzien en strikt onvermijdbaar

1.039

V

- Personeelskosten

896

V

- ICT hardware, werkplek, netwerk, printers, telefonie

690

V

- Financiering: doorbelasting rente Volkshuisvesting

475

V

- Verzekeringen

226

V

- Dienstverlening ODRA

171

V

- Diversen

-1.165

N

Baten

- Algemene uitkering

-1.427

N

- Niet gerealiseerde taakstelling verkoop panden

-1.276

N

- Financiering: Dividend

-288

N

- Lokale heffingen: OZB meeropbrengst eerdere belastingjaren en crediteringen

1.242

V

- Lokale heffingen: Afvalstoffen meeropbrengst

659

V

- Lokale heffingen: Rioolrecht meeropbrengst

353

V

- Lokale heffingen: Meeropbr. doorberekende deurwaarderskosten (dwanginvordering)

115

V

- Voordeel doorbelaste uren

910

V

- Opbrengst detachering

604

V

- Inkomsten personeel

520

V

- Dienstverlening ODRA

246

V

- Vrijval voorziening Individueel Loopbaan Budget

146

V

- Diversen

2.010

V

Afwijking totaal saldo van baten en lasten

1.569

V

Toelichting resultaatbestemmingen

Mutaties reserves

Rekening
2015

Afwijking

V / N

Toevoegingen

Algemene Reserve: ingroei naar 75% weerstandsdvermogen (Rb. 11.11.2013) (zie onttr.)

187

1.039

V

Algemene Reserve: ingroei naar 90% weerstandsdvermogen (Rb. 05.11.2012)

462

0

Algemene Reserve: Rente 2015

1.142

-191

N

Algemene Reserve: reservering rampenoefening (Rb. 09.11.2009)

5

0

Algemene Reserve: Vrijval kapitaallasten Verplaatsen de Boei (Rb. 25.05.2009)

197

0

Algemene Reserve: Vrijval kapitaallasten Zomernota (Rb. 13.07.2015)

2.455

0

BR Frictiekosten: Jaarlijkse toevoeging

406

0

BR ICT: noodzakelijke toevoeging (Rb. 29.06.2015)

400

0

BR Kapitaallasten: BR kapitaallasten DIGA samenvoegen met BR Kapitaallasten (Rb. 29.06.2015)

378

0

BR Taakmutaties gemeentefonds: DU gezond in de stad (Rb.03.11.2014)

0

106

V

BR Taakmutaties gemeentefonds: Individuele studietoeslag (Rb.03.11.2014)

0

99

V

BR Taakmutaties gem.fonds: Faciliteitenbesluit opvangcentra (uit dec.circulaire)

33

-33

N

BR Taakmutaties gem.fonds: Herstructurering WSW sector (uit dec.circulaire)

899

-899

N

BR Taakmutaties gemeentefonds: Individueel Keuzebudget (Rb. 14.12.2015)

1.755

0

BR Vastgoed: Overheveling onderhoud uit Algemene Reserve (Rb. 29.06.2015)

1.164

0

BR Vastgoed: resultaat beheer gemeentelijk vastgoed (Rb. 20.12.2011)

675

-675

N

Onttrekkingen

Algemene Reserve: dotatie BR ICT (Rb. 29.06.2015)

400

0

Algemene Reserve: dotatie BR Vastgoed (Rb. 29.06.2015)

1.164

0

Algemene Reserve: Kasschuif (MJPB 2014-2017 Rb. 11.11.2013) (zie toevoegingen)

0

-1039

N

BR Frictiekosten: egalisatie resultaat 2015

1.478

44

V

BR ICT: Kapitaallasten ICT (Rb. 30.06.2014)

63

0

BR ICT: Kosten extra capaciteit

726

726

V

BR Kapitaallasten: kapitaallasten 2015 DIGA (Rb. 29.06.2015)

378

0

BR kapitaallasten Diga: Overheveling naar BR kapitaallasten

378

0

BR Taakmutaties gemeentefonds: Kosten kwartiermaker IGUO (Rb. 14.12.2015)

55

0

BR Taakmutaties gem.fonds: Opbrengst verkoop vastgoed (Rb. 28.09.2015)

92

0

BR Taakmutaties gemeentefonds: Studietoeslag

0

-99

N

BR Taakmutaties gem.fonds: Verkoop taakstelling onr. goed (Rb. 15.12.2014)

980

0

BR Vastgoed: resultaat beheer gemeentelijk vastgoed (Rb. 20.12.2011)

142

142

V

Totaal mutaties reserves

-4.302

-780

N

Majeure begrotingsafwijkingen zowel in positieve als in negatieve zin worden nader toegelicht in het Financieel resultaat, onderdeel Analyse resultaat 2015.